De fundering en kelderbak van Paviljoen Esch is klaar, alle leidingen liggen in de grond en het laatste grote graafwerk is afgemaakt. Nu is het tijd voor hout! In de laatste week van oktober wordt de dragende constructie van Duits massief vurenhout in één week gemonteerd!
Het hout dat gebruikt is voor de massief vurenhouten constructie van Paviljoen Esch groeit in Duitse bossen in 10 seconden weer aan.
Biobased bouwen
We willen van Paviljoen Esch een inspirerend eco-huis maken, in de huidige tijd betekent dat verder gaan dan bijna energieneutraal bouwen. Bij een niet zo energiezuinig woning is de CO2-uitstoot voor vijftig jaar verwarmen nog veel groter dan de CO2-uitstoot van bakstenen, staal en beton. Voor moderne energieneutrale woningen is juist hier wel de meeste winst te halen. De meest efficiënte manier om dit fors te verminderen is bouwen met natuurlijke materialen zoals hout, of te wel biobased bouwen. Onderzoek laat zien dat er voldoende bossen in Europa zijn om deze eeuw tientallen miljoenen woningen van hout te kunnen bouwen. Door hout slim te bewerken kan de levensduur en de sterkte op uniforme manier verbeterd worden. Ook in Paviljoen Esch passen we dit slim toe.
Biobased bouwen wordt de norm: vanaf 2025 worden de regels strenger voor de milieuprestatie van gebouwen en dat zal niet de laatste keer zijn.
CO2-opslag in hout
Het mooie van houtbouw is dat het CO2 uit de bomen voor decennia of zelfs eeuwenlang opslaat. Een gebouw kan hierdoor zelfs CO2 positief worden! Ook omdat bij sloop het hout goed gedemonteerd kan worden en tot weer andere houtproducten worden verwerkt. Zo wordt de levensduur verlengd tot langer dan de oorspronkelijke groeitijd. Er wordt nu gewerkt aan nieuwe Europese regels hoe tijdelijke en langdurige CO2-opslag meegeteld moet worden in de milieuprestatie van een gebouw. Zo zou het kunnen zijn dat alleen CO2-opslag volledig mag meetellen als de verwachte levensduur langer dan honderd jaar is. We hopen zeker dat Paviljoen Esch er dan ook nog staat!
Voor Paviljoen Esch wordt ongeveer 40 ton CO2 opgeslagen alleen al in de massief vurenhouten CLT constructie, dit staat gelijk aan minstens 65 jaar energieverbruik van Paviljoen Esch.
Geïnspireerd door hout
We zijn grote fan van de Britse serie ‘Grand Designs’ met de unieke architectonische woningen. Al een hele tijd geleden zagen we een aflevering van een woning gemaakt van CLT, of te wel ‘cross laminated timber’ van massief vurenhout. Dit is ons altijd bijgebleven als een prachtige manier om iets duurzaams en unieks te maken. Toen we een paar jaar later een aflevering van het tv programma Tegenlicht over houtbouw zagen, werden we nog meer geïnspireerd. We willen een CLT woning bouwen!
De Koningsweg is een voor Aaltenaren zeer bekende plek waar veel gewandeld en gefietst wordt. Gelegen in het prachtige Nationaal Landschap, maar je bent ook zo op de Markt in Aalten.
Alweer twee jaar geleden vonden we hiervoor een prachtige plek. Omdat hier alleen met een beperkte hoogte gebouwd mocht worden, ontstond het idee om een paviljoen te ontwerpen. Sindsdien zijn we een beetje doorgeslagen in biobased en circulair bouwen. Zo hebben we geen stalen balken, maar kozen we voor gelamineerde houten balken. De isolatie van de wanden bestaat uit dikke platen van houtvezels. Voor buiten kozen we duurzaam ongeschilderd fraké hout voor de kozijnen, gevel en de pergola.
Als één van de eerste woningen in Nederland heeft Paviljoen Esch een kelder en vloer van duurzaam cementloos beton, lees ons blog betontrots!
Wat is CLT?
Prefab CLT zijn hele grote en dikke houten platen uit vurenhout die in een fabriek kruislings worden verlijmd en computergestuurd op maat worden gezaagd. Kruislings, omdat hierdoor het uitzetten en krimpen van hout wordt tegengegaan. De massief houten balken, wanden en plafonds uit de fabriek worden in korte tijd gemonteerd en zijn aan de binnenkant direct helemaal afgewerkt met een duurzame lak. Een gevolg is dat de exacte indeling vooraf tot in het kleinste detail uitgedacht moest worden, dus ook elk stopcontact!
Uren en dagenlang dwalen door 3D tekeningen, achter het scherm of met een cardboard VR bril, om het ontwerp steeds verder te verfijnen.
Het mooie van CLT is dat het goed isoleert en bijna geen naden en kieren heeft en daardoor een zeer hoge luchtdichtheid. Maar is hout wel brandveilig? Daar is veel onderzoek naar gedaan, dikke massief houten wanden en vloeren langzaam en houden nog lang hun sterkte!
Het hout dat gebruikt is voor de massief vurenhouten CLT constructie van Paviljoen Esch groeit in Duitse bossen in 10 seconden weer aan.
Het idee van Fraké
Een constructie van vurenhout heeft een heel lange levensduur zolang deze maar droog blijft. Voor de gevelplanken, kozijnen en pergola moesten we op zoek naar langdurig weerbestendig hout. Zo hebben we gekeken of we oude hardhouten meerpalen konden laten verzagen tot hergebruikte gevelplanken. Maar dan hadden we nog geen oplossing voor balken en lamellen van de zonnepergola en de kozijnen.
Je kunt natuurlijk om de zoveel jaar al het hout een schilderbeurt geven. Of nieuw tropisch hardhout toepassen. Maar bij een eco-paviljoen hadden we toch iets anders voor ogen.
De oplossing lag bij de Limba of Akom bomen uit West-Afrika, geen tropisch hardhout maar een snelgroeiende boom net als de naaldbomen in Europa. Door het hout in een oven tot zo'n 200 graden te verwarmen verandert het hout van binnenuit. De energie die hiervoor nodig is weegt ruimschoots op tegen de winst van een veel langere levensduur. Het thermisch gemodificeerde hout neemt namelijk veel minder vocht op, waardoor het veel minder krimpt en last heeft van houtrot. In de oven krijgt het hout een bruine kleur, die na een paar maanden in de buitenlucht zal gaan vergrijzen. Dit verbeterde hout wordt Fraké genoemd en kan vele tientallen jaren onbehandeld in de buitenlucht. Wel verliest het hout aan sterkte. Voor de kozijnen wordt dit opgelost door de beste stukken Fraké hout op een slimme manier te verlijmen. De kozijnen worden hierdoor zo goed dat ook deze niet geschilderd hoeven te worden. Voor de pergola gaan we meerdere balken koppelen om het geheel sterk te maken.
In het verleden werden tropisch hardhouten bomen gekapt en bleven de Limba of Akom bomen ongebruikt over. Deze bomen zorgen nu voor alternatieve inkomsten!
Zaagsel en snippers
In de houtindustrie moet er veel gezaagd worden waardoor er veel zaagsel en snippers overblijven. Je kunt dit verbranden of in een konijnenhok gebruiken. Maar veel interessanter is om hier ook weer producten van te maken met een lange levensduur. De buitenwanden van Paviljoen Esch gaan we isoleren met een dikke laag houtvezelisolatie. Van zaagsel en snippers worden met een natuurlijk bindmiddel milieuvriendelijke en circulair goed isolerende platen gemaakt. Ook houten platen worden van reststromen zaagsel en snippers gemaakt. Zoals de zwarte MDF platen die we binnen gaan gebruiken voor aftimmering rondom de ramen.
We wilden een robuuste buitenkant en gaan daarom ruwe planken en balken voor de gevel de pergola gebruiken, waardoor de levensduur nog langer wordt.
